Gezonder en fitter leven gaat vaak samen met motivatie en sportieve doelen stellen binnen het wielrennen. Om deze doelen binnen bereik te krijgen, betekent het altijd dat er voor langere tijd gestructureerd getraind moet worden. Vaak gaat dit betrekkelijk gemakkelijk in de eerste weken. Zeker wanneer het weer goed is of wanneer je net een nieuwe fiets hebt aangeschaft, maar na een aantal weken zal je meestal een dip opmerken in je motivatie om op de fiets te stappen.
De reden voor deze dip heeft alles te maken met de achtergrond van je motivatie om het sportieve doel te behalen. Wanneer je weet waar deze motivatie vandaan komt, of waarom je überhaupt op de fiets zit, kan je er ook achter komen waar de dip in je motivatie om te trainen vandaan komt. Met deze wetenschap kan je er vervolgens voor zorgen dat je motivatie helemaal niet verminderd.
Verandering van motivatie
Hoewel in de spreektaal motivatie afwezig kan zijn, kan motivatie alleen van invulling veranderen. Motivatie is namelijk de sturende factor van al het gedrag. Omdat de mens zich altijd op een bepaalde manier gedraagt, moet er dus ook altijd een motivatie aanwezig zijn. Wanneer het regent kan het zijn dat de motivatie om thuis te blijven wint van de motivatie om op de fiets te stappen. In de vorm van een definitie is motivatie: “een complexe wisselwerking tussen interne en externe krachten die resulteren in een bepaalde vorm van gedrag”.
De kracht van motivatie
Achter iedere vorm van gedrag schuilt dus een bepaalde motivatie. Een sterke motivatie ligt ten grondslag aan gedrag als doorzetten en je best doen. Omdat dergelijke gedragingen onmisbaar zijn in de sport, voorspelt motivatie zeer goed de sportprestatie. Hoewel natuurlijk heel veel factoren een rol spelen bij de totstandkoming van een sportprestatie, is een sterke positieve motivatie veruit het belangrijkst. Zelfs een magisch begrip als talent kan niet tippen aan de kracht van motivatie. Gert-Jan Theunisse stond bijvoorbeeld bekend om zijn extreme motivatie. Zelfs in het jaar dat hij geschorst was, ging hij iedere maand twee weken weg van huis en haard om op hoogte te gaan trainen en er zo het komende seizoen weer te staan.
Vervullen van behoeften
Blijkbaar is motivatie erg belangrijk in de sport. Daarom is het interessant te kijken waar de motivatie om te sporten vandaan komt. Zoals beschreven is motivatie de sturende factor achter gedrag. Het doel van gedrag is het vervullen van behoeften. Onderzoek heeft uitgewezen dat sporten drie belangrijke menselijke behoeften vervuld (Martens, 1987). In de eerste plaats leidt sport tot het ervaren van stimulatie en uitdagingen. Deze ervaringen maken sporten leuk en plezier is één van de belangrijkste redenen om te sporten. Daarnaast kan sport de behoefte vervullen om geaccepteerd te worden en tot een groep te behoren. Met name bij jongeren is dit een belangrijke behoefte, die door aan te sluiten bij een team of trainingsgroep kan worden vervuld. Tenslotte kan sport gevoelens van competentie opwekken. De behoefte jezelf competent te voelen, is een hele belangrijke menselijke behoefte. Deze behoefte heeft tot gevolg dat de activiteiten waar je goed in bent graag doet en steeds beter wordt in de dingen die je vaak doet. Er is in dat geval sprake van een positieve motivatiespiraal.
Redenen van wielrennen
Naast de verschillende behoeften die vervuld kunnen worden doormiddel van het bedrijven van sport, heeft iedereen zijn eigen redenen om te sporten. De één wielrent bijvoorbeeld vanwege de sociale contacten in de trainingsgroep en de ander fietst vanuit passie voor de activiteit. Deze redenen zijn meer oppervlakkig en persoonlijk dan het vervullen van de eerder besproken behoeften. Vanwege deze persoonlijke achtergrond kunnen de redenen eveneens zeer uiteenlopend zijn. Alle redenen om te sporten zijn samen te vatten in twee verschillende vormen van motivatie: iemand kan sport gebruiken als middel om een bepaald doel te bereiken – zogenaamde externe motivatie – of het sporten is een doel op zich. Hierbij sport iemand vanuit puur plezier en om voldoening uit de activiteit te halen, zogenaamde interne motivatie. Zowel externe als interne motivatie zijn onder te verdelen in drie verschillende vormen.
Externe regulatie
In de eerste plaats kan de externe motivatie afkomstig zijn vanuit pure externe factoren, bijvoorbeeld voor geld of omdat het moet van de trainer. Deze vorm van externe motivatie heet externe regulatie. In de tweede plaats kan iemand de externe reden tot sporten zichzelf eigen hebben gemaakt. Men spreekt dan van interne druk en deze vorm doet zich voor wanneer iemand zichzelf verplicht te wielrennen omdat hij zich anders schuldig voelt. De externe verplichting van een trainer of ouder is in dat geval intern geworden. Bij de derde vorm van externe motivatie komt de motivatie volledig vanuit de wielrenner zelf, maar is het doel om goed te presteren en te winnen. Deze vorm van motivatie heet geïdentificeerde regulatie.
Interne motivatie
Zoals gezegd is ook interne motivatie onder te verdelen in drie verschillende vormen. Allereerst kan de interne motivatie afkomstig zijn van de drang om te leren. Hierbij valt te denken aan het ontdekken van nieuwe aspecten of het leren van technieken. Daarnaast kan de interne motivatie voortkomen uit de motivatie voor stimulatie. Bij deze vorm van interne motivatie wordt bijvoorbeeld wielrennen bedreven om ervaringen op te doen zoals het plezier bij het fietsen door een prachtige omgeving. Tenslotte kan de interne motivatie afkomstig zijn uit de behoefte om iets te presteren. Het plezier dat ervaren wordt bij het bereiken van de top van de Mont Ventoux kan bijvoorbeeld een grote interne stimulans zijn.
De juiste mix van motivatie
Omdat bij interne motivatie de motivatie uit iemand zelf komt, is deze vorm van motivatie helemaal zelfvoorzienend. Doordat er niemand anders voor nodig is, is deze vorm van motivatie onmisbaar om de top te bereiken. Er staat immers niet altijd iemand klaar om je te vertellen dat je moet gaan trainen. De prestaties van grootheden in de sport worden dan ook vaak toegeschreven aan de enorme interne motivatie die deze van jongs af aan al lijken te bezitten.
Ondanks de loftrompet voor interne motivatie heeft iedere sporter weleens een steuntje in de rug nodig. Niemand kan namelijk constant gemotiveerd zijn om te sporten uit pure liefde voor de activiteit. Soms zit het weleens tegen of regent het pijpenstelen. Dan is het ineens erg fijn wanneer een beetje externe motivatie je over de drempel helpt om te vertrekken terwijl het regent. Deze externe motivatie kan ook een bepaald doel zijn als het goed volbrengen van de Marmotte of het rijden van je eerste 100 km.
Doelen stellen voor motivatie
Het stellen van doelen is daarom niets anders dan de externe motivatie op papier te zetten. Het is bij het stellen van doelen dan ook belangrijk dat er genoten wordt van de weg naar het doel. Dit plezier is immers de interne motivatie die cruciaal is bij het bedrijven van sport. In complete afwezigheid van interne motivatie kan geen enkele activiteit op de lange termijn worden volgehouden. In sommige situaties is externe motivatie juist weer onmisbaar als steuntje in de rug. Het is dus de truc een goede mix te vinden van externe en interne motieven om te blijven wielrennen.
Tot slot is het natuurlijk mogelijk dat je geen enkele motivatie hebt om te fietsen. In dat geval zou een andere sport wellicht meer geschikt zijn, maar zou je op hetzelfde moment hoogstwaarschijnlijk niet dit artikel hebben gelezen.
